سواد آموزی به توفیق فرمان امام خمینی (ره) از یك حركت محدود فرهنگی، به نهضتی فراگیر تبدیل شد و از آن پس در شمار مقدس ترین آرمانهای انقلاب اسلامی در آمد.
به حتم، چنین آرمان مقدسی، شایستگی آن را دارد كه در كنار مهم ترین اهداف و برنامه های معجزه قرن، یعنی انقلاب شكوهمند اسلامی بنشیند و سطری طلایی در كارنامه نهضت اسلامی در جهان معاصر باشد.
نیاز به توصیه و توجیه نیست؛ زیرا همگان می دانند كه آموختن تنها دستاویز انسان در سراشیب نشناختن و ندانستن است. اما همتی بلند می خواهد و توفیقی مدام.
در دین و آیینی كه تعلیم و تعلم، عبادت است، جستجوی دانش، فریضه و عالم ارجمندترین كس در میان مردم است، محرومیت از خواندن و نوشتن، بخشودنی نیست.
اولین كلمه و نخستین فرمان آخرین كتاب آسمانی، امر به خواندن است. چنین كتابی و چنان آیینی، مسلمانی را كه نخواند و ننویسد، سرزنش می كند.
آموزاندن، بهایی بود كه پیامبر گرامی اسلام حضرت محمد (ص) برای آزادی اسیران جنگ بدر مقرر فرمود، و آموختن، هنری است كه همه توانایی ها و هنری های دگر، از آن می جوشد و سر برمی آورد. راست است كه از دانایی می خیزد و دانستن، توانستن می آفریند.
تشكیل نهضت مقدس سوادآموزی، اقتضای روح و مرام انقلاب اسلامی بود و اگر چنین نبود، جای هزار شگفتی و تاسف بود. به یمن فرمان امام خمینی (ره) پایه و اساس نهضتی گذارده شد كه در هر گام، طاغوتی را شكست و در هر مرحله توفیقی به چنگ آورد. هر سرزمینی كه به تصرف این قیام ستودنی، در می آید، بر بام آن پرچم فخر و برازندگی افراشته می شود و چراغ سعادت و بالندگی افروخته تر می گردد.
رهبران و كوشندگان این نهضت را سپاس می گوییم و توفیق بیشتر آنان را از خداوند خواستاریم. به جا و شایسته است كه هدف ها و رسالت والای نهضت سوادآموزی مورد توجه و دقت قرار گیرد.
این هدف ها در پیام تاریخی امام امت كه روز هفتم دی ماه سال 1358 به این مناسبت صادر فرمودند، بین شده است.
متن پیام امام به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
ن * و القلم و مایسطرون (قرآن كریم)
ملت شریف ایران! شما می دانید كه در رژیم گذشته آنچه كه بر ملت مبارز ایران سایه افكنده بود، علاوه بر دیكتاتوری و ظلم، تبلیغات بی محتوی و هیچ را همه چیز جلوه دادن بود، ملتی كه در همه ابعاد از حوایج اولیه محروم بود وانمود می شد كه در اوج ترقی است. از جمله حوایج اولیه برای هر ملت كه در ردیف بهداشت و مسكن، بلكه مهمتر از آنها است، آموزش برای همگان است.
مع الاسف كشور ما وارث ملتی است كه از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم و اكثر افراد كشور ما از نوشتن و خواندن برخودار نیستند، چه رسد به آموزش عالی. مایه بسی خجلت است كه در كشوری كه مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می كند كه طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته كشورمان را به فرهنگ مستقل و خودكفا تبدیل كنیم و اكنون بدون از دست دادن وقت و بدون تشریفات خسته كننده برای مبارزه با بیسوادی بطور ضربتی و بسیج عمومی قیام كنیم تا انشاء الله در آینده نزدیك، هر كس نوشتن و خواندن ابتدایی را آموخته باشد. برای این امر لازم است تمام بیسوادان برای یادگیری و تمام خواهران و برادران با سواد برای یاد دادن بپاخیزید و وزارت آموزش و پرورش با تمام امكانات بپا خیزد و از قرطاس بازی و تشریفات اداری بپرهیزد و برادران و خواهران ایمانی برای رفع این نقیصه دردآور بسیج شوید و ریشه این نقص را از بن بركنید.
تعلیم و تعلم عبادتی است كه خداوند تبارك و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است. ائمه جماعات شهرستانها و روستاها مردم را دعوت نمایند و در مساجد و تكایا، با سوادان نوشتن و خواندن را به خواهران و برادران خود یاد دهند و منتظر اقدامات دولت نباشند و در منازل شخصی، اعضای با سواد خانواده اعضای بیسواد را تعلیم كنند و بیسوادان از این امر سرپیچی نكنند.
من از ملت عزیز امید دارم كه با همت والای خود، بدون فوت وقت، ایران را به صورت مدرسه ای درآورند و در هر شب و روز در اوقات بیكاری، یكی دو ساعت را صرف این عمل شریف نمایند.
بپا خیزید كه خداوند متعال با شما است. از خداوند تعالی سعادت و سلامت و رفاه ملت شریف را خواستارم.
و السلام علیكم و رحمت الله و بركاته روح ا… موسوی الخمینی